Toen vuilnisman nog een gezond beroep was

In de meest noord-westelijke hoek van oud-Meezenbroek, noordelijk van de Frans Halsstraat, was vroeger een vuilnisbelt. Als klein jochie heb ik daar veel gespeeld omdat er van alles te vinden en te ontdekken was. Zo stond er het wrak van een oude voor-oorlogse automobiel zonder wielen en motor. Dat het eigenlijk een “oldtimer” betrof besefte ik toen nog niet. Of er toen op dat terrein nog vuilnis werd gestort weet ik niet meer. Via internet kwam ik er achter dat in de jaren vijftig een vuilnisbelt was op de Varenbeuk in Heerlerheide en op de Brunssummerheide de “Asschekoel”.

In mijn vroege jeugdjaren waren er nog geen standaard vuilnisbakken. Ieder huishouden had zijn eigen afvalbak die om de zoveel tijd aan de stoeprand werd gezet om te worden leeg gekiept in een grote donkergroene vuilniswagen die door de straat reed.

Medio jaren vijftig schaften de meeste gemeenten roltrommel-vuilniswagens aan, zo ook Heerlen. Inmiddels was de “gemeentereiniging” verhuisd van de Gringelstraat naar de Voskuilenweg. Voor deze nieuwe voertuigen kwam een standaard zinken vuilnisbak met deksel en een hengsel die ook wel “as-emmer” werd genoemd. Op zich niet eens zo’n gekke naam want het model leek op een emmer en de hoeveelheid as uit kolenkachels en kolenfornuizen was gewoon teveel om gaten in (achter)paden op te vullen of ’s winters als gladheidsbestrijder gebruikt te worden. Als de asla van de kachel vol was, dan werd deze dus in de vuilnisemmer geledigd; soms zaten er nog gloeiende stukjes tussen waardoor de inhoud van de emmer ging smeulen wat enorm kon stinken.

Op de ophaaldag werd de vuilnisemmer aan de straatkant gezet om te worden geleegd. Dan kwamen de vuilnismannen met hun lichtgrijze DAF-vuilniswagen om per keer twee vuilnisemmers aan de achterkant van de wagen vast te haken. Door een mechanisme werden deze vervolgens in een soort verzamelbak leeggestort. Als deze “bak” vol was, dan werd de roltrommel op z’n kop gezet zodat al het afval voorin verzameld werd. Als de trommel helemaal gevuld was, dan reed de wagen naar de stortplaats waarna de achterklep geopend werd en de trommel leeg gekiept. Lege (kartonnen) dozen konden in een aparte door rolluiken afgesloten ruimte achter de cabine ingezameld worden.

Vuilnisman was toen een gezond beroep want ondanks dat de mannen soms onfrisse geuren opsnoven en zich bezighielden met de rotzooi van anderen, waren zij wel de hele dag in beweging. Dat gold trouwens ook voor de straatvegers die met hun karretje, waarop twee grote vuilnisbakken waren vastgezet, door de straat trokken om stoepen en straatgoten te vegen. Dat deden ze met grote bezems die gemaakt waren van dunne takken. Met een schop werd het vuil in de bakken op het karretje gedeponeerd.

Later kwamen er vuilniswagens met een perssysteem, maar er was nog wel personeel nodig om de vuilnisbakken aan de wagens te bevestigen.
Nu worden in sommige gemeenten speciale plastic huisvuilzakken gebruikt, andere hebben een mini-container ingevoerd: de Kliko (genoemd naar de firma Klinkenberg en Koster die zich eind jaren vijftig bezighield met de verkoop van huisvuilwagens).

De allernieuwste vuilniswagens zijn hypermoderne, van de meest geavanceerde technische en computergestuurde systemen voorziene, lucht geveerde voertuigen waarvan de chauffeur, zittend op een in alle standen verstelbare stoel, op een schermpje kan zien of de afvalcontainers op juiste wijze door de hydraulisch bediende zijlader worden leeggemaakt. Huisafval wordt 1x per week, soms eens per twee weken opgehaald door de gemeentelijke reinigingsdienst of een gespecialiseerd bedrijf. Maar in tegenstelling tot vroeger wordt niet alles meer in één vuilnisbak gekieperd want de moderne mens scheidt het afval. Daarom is in menige achtertuin een soort pleintje gecreëerd voor de GFT-kliko, een oud-papiercontainer, de chemobak, de glasbak, een gesloten bak voor kunststof verpakkingen en de Kliko voor restafval. Iedere bak of container heeft een eigen kleur waardoor eigen kleuren aanbrengen, zoals planten en bloemen, eigenlijk niet eens nodig is.

Straatvegers zijn er nog steeds; alleen zitten zij nu, uitgerust met een helm, veiligheidsbril en gehoorbeschermers in een met airco uitgerust soort mammoet- stofzuiger die onder hels kabaal met draaiende borstels goten e.d. veegt, klopt en zuigt. Gemeentelijke gazons worden tegenwoordig ook met snelrijdende lawaaiige motormaaiers kort gehouden waarbij de hondendrollen het personeel soms om de oren vliegen. Gelukkig zitten zij in een gesloten cabine want al zijn er speciale honden-uitlaatplaatsen…daarvoor moeten “de baasjes” wel minstens twintig meter lopen.