Kamperen aan de Geul

Mensen van mijn leeftijd zijn opgegroeid gedurende de oorlogsjaren en de periode vlak daarna. De jaren van wederopbouw waarbij de toenmalige minister van Sociale Zaken, Willem Drees, in 1947 de Noodwet Ouderdomsvoorziening in werking stelde. Als vervolg daarop werd in 1957 de Algemene Ouderdoms Wet (AOW) door de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid J.G. Suurhoff geïntroduceerd.

Uit talloze verhalen op de site van Heerlen Vertelt blijkt dat wij onze jonge jaren grotendeels op straat op straat doorbrachten. Wij vertegenwoordigden toen de “straatjeugd” wat niet hetzelfde is als “hangjongeren”. Dat woord kenden wij niet eens want we waren veel te druk met van alles en nog wat om doelloos rond te hangen of vernielingen aan te richten. Waren wij dan zo braaf? Welnee want ook door ons sneuvelde wel eens onbedoeld een ruit en als we kattenkwaad konden uithalen lieten we dat niet voorbij gaan. Velen van ons zijn wel eens opgebracht door de “sterke arm” die beslist niet tot onze vrienden behoorde. In plaats van achter de tralies op water en brood, moesten er meestal strafregels geschreven worden. En dat allemaal met de hand met pen op papier. Niks geen kopiëren en plakken zoals tegenwoordig met de computer. Wij gingen naar huis op het tijdstip dat de huidige jeugd nu van huis gaat om te stappen.

De padvinderij
Verschillende van mijn leeftijdgenoten waren in hun jonge jaren bij de padvinderij, ook wel verkenners genoemd en later bekend als “scouting”. Maar voor zover ik mij kan herinneren woonden er bij ons in Meezenbroek niet zoveel leden van die ‘club’. Of dat wellicht kwam omdat onze gezinnen het niet zo breed hadden of omdat wij arbeiderskinderen waren, ik weet het niet. Achteraf denk ik dat het bij families hoorde “die in goeden doen verkeerden” want padvinders droegen een soort uniform  en  de aanschaf daarvan kostte natuurlijk geld. Ik vond padvinderskleren een beetje vreemd: een korte ribfluwelen donkerbruine broek met een riem die op specifieke wijze gesloten werd, lange kousen met een soort kwastje er aan, een kaki overhemd met een kleurige stropdas en een gek groen petje. Ik geloof dat er ook een halsdoek bij hoorde. Bij de padvinderij bestonden rangen en standen. Zo waren er welpen, verkenners, voortrekkers en leiders. Daarboven stond een bestuur. Of er (toen) ook al vrouwelijke padvinders waren weet ik niet (meer).

Wat ze bij de padvinderij deden, daarvan had ik geen flauw idee. Of het bekende “heitje voor een karweitje” in mijn jeugdjaren al bestond weet ik evenmin. Kortom…..ik weet er maar bitter weinig van en dat vind ik helemaal niet erg; tenslotte hoeft een mens niet alles te weten. En als wij nu in deze moderne tijd iets willen weten dan “googlen” we toch gewoon(!).

Uit deze constatering blijkt dat ik helemaal geen verstand heb van de padvinderij cq. scouting. Dit als excuus aan Scouts die ik wellicht beledigd heb.

Arbeiders Jeugd Centrale
Zelf ben ik een paar jaar lid van de AJC geweest. De drie letters stonden voor de Arbeiders Jeugd Centrale. Deze socialistische jeugdvereniging werd in 1918 opgericht door de SDAP en het NVV en had tot doel de arbeidersjeugd op te voeden en te ontwikkelen. Het socialistische cultuurideaal werd gerealiseerd met traditionele omgangsvormen, zonder drank en tabak, en met lichaamsbeweging, volksdans, muziek en lekenspel. De “Paasheuvel” in Vierhouten was een bekend kampeer- en samenkomstterrein. Ook AJC’ers droegen een uniform en waren onderverdeeld in verschillende gradaties. Zo had je de Rode Wachten (oudere leden), Rode Valken en Trekvogels. Na de oorlog kwamen er nog de Zwaluwen bij.

Alle groepen hadden hun eigen regels en symbolen. Bekende namen waren Koos Vorrink (1891-1955), die van 1927 tot 1934 landelijk voorzitter is geweest en Piet Tiggers (1891-1968), een oud-onderwijzer en musicus die het musiceren voor zijn rekening nam. Later werden daar nog wel eens grapjes over gemaakt zoals het door Jasperine de Jong vertolkte liedje: “Jo met de banjo, Lien met de mandoline en Kaatje met haar mondharmonicaatje, …………..” want dat waren wel de meest gebruikte muziekinstrumenten bij de AJC.

De AJC was het meest actief gedurende de voor-oorlogse jaren. Mijn moeder was voor de oorlog actief lid van de afdeling Bussum, waar zij toen woonde. Onder haar meisjesnaam Alie van Straten was zij een bekende voor velen. Nadat zij naar Heerlen was verhuisd en met mijn vader getrouwd, is zij nog tot in de jaren vijftig actief geweest in de afdeling Heerlen.

Kamperen aan de Geul
Zoals gezegd ben ik ook enkele jaren lid van de AJC geweest en ik herinner me dat we wel eens gingen kamperen op een kampeerterrein aan de Geul dat eigendom was van het Instituut voor Arbeidersontwikkeling (IvAo) de voorganger van het Nivon. Die accommodatie bestaat overigens nog steeds onder de naam “De gele anemoon” aan de voet van de Keutenberg. Maar vergeleken met toen is het een hemelsbreed verschil. Begin jaren vijftig was het een stuk grasland langs de boorden van de snelstromende Geul. De permanente bebouwing bestond uit een houten gebouw waar je je kon wassen en waar je ook kon verblijven als het regende. De ruimte werd verwarmd door een grote kachel die met hout werd gestookt. Door een lange metalen kachelpijp werd de rook naar de schoorsteen op het mastieken dak afgevoerd. Of die houten keet ooit in de fik is gevlogen weet ik niet, maar het zou me niet verbazen.

Een van de keren dat wij er kampeerden werd de warme maaltijd door de leiding bereid, maar voor ons toetje moesten we zelf zorgen. Ik had van thuis een soort pudding in poedervorm meegekregen dat met kokende melk een lekker nagerecht zou worden. Ik kon beslag leggen op de laatste halve liter melk die nog in voorraad was. Ik goot dat in mijn pannetje dat ik vervolgens warm maakte op mijn mini-fornuis dat ik had gemaakt van drie bakstenen met daarover een paar ijzeren pinnen met eronder een houtvuurtje. Heel primitief ja….en dat terwijl er toen al primussen bestonden maar nog geen camping-gaz-toestellen. Waarschijnlijk had ik toen geen zin of geduld om lang te klungelen met zo’n primus die moest worden voorverwarmd en waarvan de tank ook nog eens onder druk moest worden gezet met een handpomp. Met wat droge takjes en proppen papier had je in een mum van tijd een mooi vuurtje.

De melk in mijn pannetje kookte al bijna toen een mede-kampeerder  zo dicht langs mijn keukentje liep dat hij enkele ijzeren pinnen raakte die verschoven en waardoor mijn pannetje kantelde. Wat ik toen gezegd heb, weet ik niet meer maar het zullen zeker geen nette woorden zijn geweest. Ik heb daarna nog geprobeerd om mijn pudding te maken met vers bronwater uit de dichtbij gelegen “Gronselerput”, maar dat smaakte nergens naar. Veel te waterig.

In 1955 heb ik mijn lidmaatschap van de AJC opgezegd. De Arbeiders Jeugd Centrale werd in 1959 opgeheven.