De meeste bedrijfsgebouwen uit de periode van de mijntijd zijn jammer genoeg gesloopt. Maar het mijnverleden is niet vergeten. Bovendien zijn er nog veel andere gebouwen in de voormalige mijnstreek die herinneren aan de pioniers uit de tijd van de steenkolenwinning. In dit laatste deel van ons vierluik wordt verteld over het hoofdkantoor van de voormalige Oranje- Nassaumijn I in Heerlen.
Het Hoofdkantoor
Bij het ontwerp in 1931 van dit moderne gebouw is rekening gehouden met mogelijke mijnverzakkingen. Het bestaat uit een geraamte van beweegbare, stalen compartimenten, rustend op betonnen voetjes, die al even beweegbaar zijn. Ze kunnen “meedeinen”met de bodem die in de glorietijd van de steenkolenwinning onvoorspelbare bewegingen maakte als gevolg van verzakkingen in het ondergrondse gangenstelsel (1). Het staalskelet kon zich aanpassen aan de bewegingen van de ondergrond en woog een derde minder dan een vergelijkbaar stenen gebouw. Roosenburg was zijn tijd ver vooruit (2). Dirk Roosenburg (1887- 1962) was een tijdgenoot van Dudok, Oud en Rietveld en grootvader van Rem Koolhaas. Hij ontwierp grote werken zoals de uitwateringssluizen en het douanekantoor van de Afsluitdijk, de Velsertunnel en het Phillips-gebouw (de Witte Dame) in Eindhoven. Veel van zijn gebouwen zijn tot rijksmonument verklaard.
Hij riep het beeld op van een rups: een lang lichaam, samengesteld uit ten-opzichte-van-elkaar beweegbare mootjes op een groot aantal kleine, korte pootjes” (3). Het is overigens de vraag of verzakkingen hier zouden hebben plaats gevonden. Het zogenaamde kolenfront, waar men de leeggehaalde gangen liet instorten lag op grote afstand van deze locatie.
Het is onmiskenbaar een stalen gebouw. De staalprofielen, klinknagels en de metalen platen zijn goed te zien. Het was een van de eerste kantoorgebouwen met verplaatsbare binnenwanden. Aansprekend element is het glazen trappenhuis dat op een monumentale wijze de hoek markeert. Bij het herstel door de architect Jo Coenen in 2006 kreeg het weer de oorspronkelijke licht groene kleur. Roosenburg sprak bij de oplevering van “Veronees groen”maar deze kleurvariant is tegenwoordig volledig onbekend. Dwars op de buitenwand is een stalen kunstwerk, “Leidraad naar het centrum”, van de Antwerpse beeldend kunstenaar Narcis Tordoir aangebracht.
Klik op linksstaande QR-code. Print de QR-code uit en hang deze op. Door te scannen met een telefoon komen bezoekers direct uit bij dit verhaal.
Dear Ton,
It is a please to read your review of the architectural history related to the O.N. mijnen in Heerlen and it’s vicinity. However, allow me to observe that you neglect to mention my grandfather August Knops (1889-1959), who was the Chief Architect of the O.N. mijnen, and his many contributions to the design and construction of the industrial buildings and personal homes of the miners, that were erected in our area. Many of these still exist and are recorded in archival photography and film at the time they were build. Understandably, I am proud of my grandfather and his accomplishments. He was born in Aachen, married Katharina Noppeney, lived many years on the Sittarderweg and died in Heerlen. He obtained his Architect degree from the Technische Hochschule Aachen (now RWTH Aachen University), and perhaps can be considered a contemporary of Mies van der Rohe, who also started his career in Aachen in the same period. (If interested, I can forward his photograph at request).