Heerlerheide probeerde tweemaal van Heerlen af te komen

Gevoeligheden rond gemeentegrenzen en herindelingen zijn van alle tijden. Heerlerheide deed verschillende pogingen om bestuurlijk zelfstandig te worden.

• Door Martin van der Weerden

Op kerkelijk gebied was Heerlen aanvankelijk een uitgestrekte parochie, waartoe ook Voerendaal, Hoensbroek, Ganzeweide, Nieuwenhagen en Schaesberg behoorden. Rond 1800 hadden een aantal van deze gebieden inmiddels een eigen parochie. In 1846 en in 1901 heeft Heerlerheide geprobeerd om zich ook bestuurlijk los van Heerlen te maken. Elk gebied had zo zijn eigen mentaliteit en gebruiken. Het dagboek van de Heerlense pastoor Dionysius Penners over de jaren 1792 tot 1803 is hiervoor een mooie bron.

“De inwoners van Heerlen spreken Hoogduitsch en Nederduitsch onder elkaar en spreken beide talen zeer vlug. De inwoners vinden hun onderhoud in landbouw, handel en kramerijen. Die van Heerlerheide spinnen wol voor de fabrieken van Aken en brengen veel groenten, eieren, boter en eetwaren naar Aken. Zware arbeid verrichten zij niet gaarne, maar gaan liever naar Holland als marskramers op den handel.”

In 1839 wordt Heerlerheide eindelijk een eigen parochie. De toestemming om een eigen kerk te bouwen was al verkregen van de Belgische koning! Dat Zuid Limburg Nederlands zou blijven, was toen nog alles behalve duidelijk. Voor 4.200 Franken werd de bouw aanbesteed. De parochianen leverden brikken, hout en gratis vrachten.

In 1846 wordt onder aanvoering van de pastoor en de kerkmeesters een verzoek ingediend om ook bestuurlijk zelfstandig te worden. De argumenten zijn grotendeels van financiële aard: Heerlerheide betaalt mee aan voorzieningen, waar alleen Heerlen van profiteert. Ook de afstand vindt men problematisch: men is een uur onderweg voor een enkele reis. Maar twee van de drie uit Heerlerheide afkomstige gemeenteraadsleden komen met een eigen tegenargumentatie. Ook hun verweer is op financiën gebaseerd. Na veel gesoebat blijven de oude grenzen bestaan.