De Brandweerkazerne van Heerlen; “Dat hadden ze in Amsterdam moeten zien”

Bepalend voor de skyline van Heerlen: de toren naast de brandweerkazerne in Heerlen. De slangentoren maakt de kazerne misschien wel klein en nietig. Van buitenaf vallen een voorbijganger namelijk drie dingen op: De rode uitbouw aan de linkerkant, de vele rode deuren en de grote lange toren. Een lang gebouw, maar niet al te groot zou je denken. Een bezoeker weet wel beter!

Wij spraken Math Meisters, districtelijk coördinator Vakbekwaamheid, Officier van Dienst. We schuiven aan in de huiselijke kantine van de kazerne. Met een kop koffie en diverse boeken over de historie van de Brandweer in Limburg begint Math te vertellen. Als 25 jarige jongeman kwam Math via zijn neef bij de vrijwillige brandweer. Na één jaar werd hij beroepsbrandweer. Vele branden herinnerd Math zich nog als de dag van gisteren. Foto’s in het boek van de brand bij Rubber fabriek Tebrub in 1985 en de brand op 10 januari 1987 bij de Makro in Nuth brengen de herinneringen weer terug. Net als de vlammenzee bij ’t Loon (1985) en de LTS aan de Burgemeester de Hesselleplein (1996) spreken nog tot de verbeelding. Ook bij het (gecontroleerd) laten omvallen van de Lange Jan herinnerd Math zich nog goed.

Waar we meteen midden in het boek waren begonnen met het opzoeken van foto’s, slaan we even helemaal terug naar het eerste hoofdstuk.

Geschiedenis
Nadat in Heerlen in 1908 de vrijwillige brandweer is opgericht blijkt de organisatie na tien jaar onvoldoende te functioneren. De vrijwillige brandweer is te klein geworden voor het door de mijnindustrie steeds harder groeiende Heerlen. Echter is de stad op dat moment ook nog niet groot genoeg voor een beroepsbrandweer. Als oplossing voor dit deels financiële dilemma wordt in 1921 de brandweerdienst overgedragen aan de politie. De brandspuithuisjes verschijnen naast politiebureau Heerlerheide en Heerlerbaan.

In 1933 dient de commandant van de brandweer, tevens hoofdcommissaris van de politie te Heerlen een verzoek in bij het gemeentebestuur tot de bouw van een brandweerkazerne. In een bijgevoegde lijst met richtlijnen voor de bouw staan: drie chauffeurswoningen, kantoor, instructiekamer, droogtoren die tevens benut kan worden als schoorsteen voor de centrale verwarming, werkplaats met slangenwasinrichting, gas- en rookkamer voor oefening, magazijn, grote garage voor politiedienstauto’s, stofvrije boxen voor brandweerwagens, rekken voor brandweerkleding, telefoon en alarmverbinding tussen hoofdbureau politie en brandweer, ruim geplaveid plein en benzinepomp met ondergrondse tank. In 1939 wordt de bouw op nummer 31b aanbesteed.

Een nieuwe kazerne
In 1965 wordt de nieuwe brandweerkazerne aan de Burgemeester Gijzelslaan geopend. Voor toen een van de modernste kazernes in Nederland. De moderniteit ontlokt bij toenmalig Minister Smallenbroek tijdens de opening van de kazerne de uitspraak “Dat hadden ze in Amsterdam moeten zien”. De kazerne beschikt over een eigen noodstroomvoorziening, een eigen sportzaal en  een mogelijkheid voor helikopters om op het dak te landen. In 1997 werd de kazerne gerenoveerd.

De slangentoren
Een voor die tijd normale toevoeging aan een brandweerkazerne was de zogenaamde slangentoren. Een benaming die nu op de lachspieren werkt, was daadwerkelijk nodig voor het drogen van de brandweerslangen. De toren die vanuit bijna alle windstreken te herkennen is, is 30 meter hoog. Tegenwoordig voorzien van (lelijke) antennes en zenders voor communicatie, bood deze toren plaats aan 80 slangen van 20 meter. Na het blussen van een brand werden de slangen omhoog gehesen en duurde het drogen van een brandweerslang gemiddeld 6 weken om het rotten van de slangen te voorkomen. Anno nu worden bij terugkomst de slangen in een machine gestopt en zijn deze 2 uur later weer goed voor (her)gebruik.

Inkrimpen en bezuinigen
Terugkijkend naar vroeger is de huidige organisatie is in vele opzichten niet meer te vergelijken met de brandweer die wij in de boeken van vroeger tegen komen. Daar waar de kazerne aan de Burgemeester Gijzelslaan voorheen 7 grote slaapzalen had, beschikt men nu over “hotelkamers”. Voor iedere individuele brandweerman/vrouw een eigen kamer. Het brandweerkorps zal komende tijd slinken van 21 man, naar 6 man. Symbool voor deze inkrimping is het feit dat er nu nog maar 2 van de 4 bekende glijpalen over zijn.

Afsluitend aan ons bezoek gaat zowaar het alarm af en moet de brandweerwagen uitrukken. Binnen de voor brandweermannen bekende 1-minuutregel zien wij de brandweerwagen de kazerne uitrijden en over de kruising weer op weg naar een (brand)melding, bezuinigingen of niet…