Voormalig gemeentehuis Hoensbroek is monument

Diverse media meldden begin februari 2013 het goede nieuws dat het voormalig gemeentehuis in Hoensbroek als gemeentelijk monument is aangewezen.

De precieze plannen voor het gebouw zijn nog niet bekend, maar hiermee is in ieder geval sloop voorkomen.
Hiermee is ook een historisch herkenningspunt voor Hoensbroekenaren veilig gesteld. Het gebouw staat immers sinds 1911 aan de nieuwstraat en is niet meer weg te denken uit het straatbeeld.

De komst van het gemeentehuis of raadhuis in Hoensbroek ging niet zonder slag of stoot zo valt te lezen in de archieven. In 1837 begint men voor het eerst te denken over het inrichten van een raadhuis. Een behuizing van het plaatselijk bestuur, het raadhuis en een plaats waar waardevolle documenten, de archieven, die de basis vormen voor de rechten van de gemeente in het algemeen en van haar burgers in het bijzonder, in de loop der 19e eeuw konden worden ondergebracht.

In een besluit van de raad d.d. 4 september 1837 besloot men dat de – toen – nieuw te bouwen school tevens zou dienen tot gemeentehuis. Voor zover is na te gaan heeft dit gebouw dat eerst in 1852 tot stand kwam, nooit als zodanig dienst gedaan.

De Openbare School later genaamd Wilhelmina School, met onderwijzerswoning en het gemeentehuis
De eerste steenlegging van het nieuwe schoolgebouw, dat aan de Vogelstang zou verrijzen had plaats op 2 augustus 1870. Vermoedelijk werd dit gebouw in 1871 in gebruik genomen en was er één kamer bestemd voor het gemeentelijk bestuursapparaat. Echter blijkt uit diverse archiefstukken dat de raad tot 1882  de voorkeur had om elders te vergaderen.

In een besluit van de raad, d.d. 13 maart 1882 lezen we  namelijk dat de Rijksontvanger voortaan zitdag zal houden `op het gemeente-raadhuis in het schoollokaal’. Hieruit blijkt dat in voorafgaande periode de vergaderingen elders gehouden werden.  Dit blijkt ook onder meer uit de bijlagen der rekeningen van 1854 tot 1882 waarin jaarlijks gesproken wordt van de `huur van de raadkamer’. Vanaf 1855, het jaar waarin Egidius Slanghen als burgemeester werd benoemd, tot vermoedelijk 1872 was het `raadhuis’ gevestigd in een woning aan de toenmalige dorpstraat schuin tegenover de pastorie en het kerkhof. Daar woonde de toen nog ongehuwde Slanghen in, bij zijn broer Karel, die o.m. herbergier was. Hij hield daar een `raadkamer’ er op na, waarvoor zijn broer aanvankelijk f 9,90 (later f 3,-) huur per jaar ontving.

Verloren archiefstukken
Het niet hebben van een vast en ordelijk `Raadhuis en archief’ vóór 1920 heeft dan ook geleid tot veel verlies van documenten. Groot verlies is dan ook ontstaan bij of de overgang in 1871 naar de alsdan ontstane `raadkamer’ boven het oude schoolgebouw, danwel bij de verhuizing in 1911 naar het nieuwe gemeentehuis. Vanaf 1920 kan er wel gesproken worden van een behoorlijke verzorging van archieven.